„Handan við lífið bíður ekkert, ekkert“

Um birtingarmyndir dauðans og trúarinnar í ljóðheimi Hannesar Péturssonar

Abstract

Hannes Pétursson hefur verið meðal merkustu samtímahöfunda þjóðarinnar allt frá því hann sendi frá sér fyrstu bók sína 1955. Því er mikilvægt að fjallað sé um ljóðlist hans út frá sem flestum sjónarhornum. Hér er leitast við að nálgast hana frá guðfræðilegri hlið. Í greininni er fjallað um dauðann eins og hann birtist í ljóðum Hannesar. Fyrst er vikið að ljóðum þar sem litið er á dauðann sem algjör endalok alls en síðar þeim sem bregða upp öðrum sjónarhornum á dauðann. Að því loknu er fengist við nokkur þemu sem lúta að trúnni: spurningum um jarðneska tilveru og opinberun leyndardóms að baki hennar, sem og efa gagnvart leyndardóminum en jafnframt djúpstætt öryggi mitt í efanum.

Sýnt er fram á að efa gæti víða í ljóðum Hannesar Péturssonar. Efinn er þar áleitin kennd fremur en mótuð afstaða og felst í spyrjandi hiki frekar en afneitun. Í ljóðunum kemur og víða fram skýr afstaða um að handan við lífið bíði ekkert. Þrátt fyrir það gætir oft þeirrar heimsmyndar að auk hins „þessa-heimslega“ sé til eitthvað „órætt“ eða hulið sem ekki verði þekkt til fulls. Hvarvetna í ljóðheiminum kemur samt það viðhorf fram að tilgangsins með jarðlífinu sé ekki að leita í tilvist að því loknu heldur að hann búi einmitt í jarðlífinu hér og nú — í því lífi sem lifað er og notið.

Lokaniðurstaða greinarinnar er að ljóð Hannesar flytji mikilvægan boðskap á öld loftlagshamfara af manna völdum. Þau boða að „hið óræða“ eigi staðfestu sína í „stundarheiminum sjálfum“. Þau sem taka þann boðskap alvarlega hljóta að gangast við ábyrgð sinni á Móður jörð og öllu því sem hún ber í faðmi sínum.